Kuzören Kültürel Bilgileri

Kuzören Köyü'nün Dil Zenginliği: Unutulmaya Yüz Tutmuş Kelimeler

Konya'nın Bozkır ilçesine bağlı Kuzören köyü, Türkçenin zengin ağız özelliklerini barındıran bir kültür hazinesidir. İdris Nebi Uysal'ın 2017 yılında yayımlanan araştırması, bu köyde derlenen ve standart Türkçede bulunmayan birçok kelimeyi gün yüzüne çıkarmıştır. İşte Kuzören köyünün günlük hayatta kullandığı ancak zamanla unutulmaya yüz tutmuş eşsiz kelimelerden bazıları:

1. Cezir

Anlamı: Havuç.

Örnek Cümle: 

"Bizim cezirleri köstenkebe yimiş, atıvirmiş."

Bu kelime, Farsça kökenli olup yöre ağzında "havuç" anlamında kullanılmaktadır.

2. Köstenkebe

Anlamı: Köstebek.

Örnek Cümle:

"Bahçanın her yirine köstenkebe uylamış."

Köstebek kelimesinin yöresel bir varyasyonu olarak dikkat çekmektedir.

3. Yidiboğum

Anlamı: Akrep.

Örnek Cümle:

"Harmanda bizim gızı yidiboğum soktu."

Bu kelime, yörenin doğal yaşamına dair ilginç bir ayrıntı sunuyor.

4. Gavanez

Anlamı: Domates.

Örnek Cümle:

"İrmiş gavanezleri toplayıp gelelim."

Standart Türkçeden farklı olarak "domates" yerine kullanılan bu kelime, yörenin tarım kültürüne ışık tutuyor.

5. Götü Oturak Dili Buturak

Anlamı: Yanındakiler çalışırken kendisi tembellik edip başkalarını eleştiren kişiler için kullanılan bir deyim.

Örnek Cümle:

"Bizim herif götü oturak dili buturak, hiç önünü ardını düşünmez."

Bu deyim, yörenin mizahi ve eleştirel dil zenginliğini yansıtıyor.

6. Şırlavuk

Anlamı: Büyük bir arı türü.

Örnek Cümle:

"Dün eve şırlavuk girmiş."

Yörenin doğasında yer alan bu canlı, dilde de kendine özgü bir karşılık bulmuş.

7. Cılıklamak

Anlamı: Oyunbozanlık etmek.

Örnek Cümle:

"Ebe sensin, cılıklama!"

Çocuk oyunlarında sıkça duyulan bu fiil, yörenin sosyal yaşamına dair ipuçları veriyor.

8. Gubuzluk Yapmak

Anlamı: Büyüklük taslamak, kibirlenmek.

Örnek Cümle:

"Bu adamı pek sevmezler, hep gubuzluk yapar durur."

Toplumsal ilişkilerde kullanılan bu deyim, yörenin değer yargılarını yansıtıyor.

Sonuç

Kuzören köyü, Türkçenin derinliklerinde saklı kalmış bu kelimelerle dilbilim araştırmaları için önemli bir kaynak oluşturuyor. İdris Nebi Uysal'ın çalışması, yöre ağzının zenginliğini belgeleyerek kültürel mirasın korunmasına katkı sağlıyor. Bu kelimeler, sadece birer sözcük olmanın ötesinde, Kuzören'in tarihini, doğasını ve insan ilişkilerini anlatan birer kültür elçisidir. [Kaynak]